Blockchain Nedir?

Blok zincirini anlamak için Dağıtık Defter Teknolojisi (DLT) kavramını anlamak gerekir. En basit haliyle dağıtık defter, işlemlerin gerçek zamanlı olarak kaydedildiği ve defter katılımcıları arasında dağıtıldığı sanal bir muhasebe defteridir. Tüm katılımcılar bir bilgisayar düğümü aracılığıyla deftere bağlanır. Defterin güncellenebilmesi için işlemlerin katılımcılar tarafından kabul edilmesi gerekir ve ardından güncellenmiş defterin kopyaları her bilgisayar düğümüne dağıtılır. Bu, her tarafın aynı bilgiye erişimi olduğu anlamına gelir. Blok zinciri en iyi bilinen DLT türüdür ve işlemlerin bloklar halinde gruplandırılmasını ve kriptografik bir imza kullanılarak imzalanmasını içerir. Blok zinciri son derece güvenli bir teknolojidir çünkü bloğu kurcalayan bilgisayar korsanları imzayı değiştirecek ve bu durum defterin tüm üyeleri tarafından hemen fark edilecektir. Ayrıca teknolojinin dağıtık yapısı, kayıtları bozmaya çalışan herhangi bir bilgisayar korsanının her bilgisayar düğümüne erişmesi gerektiği anlamına gelir. Bir diğer büyük avantaj ise bilgi bloklarının da deftere kalıcı olarak kaydedilmesi ve her bloğun kriptografik imza ile bir önceki bloğa bağlanması, yani çok net bir işlem denetim izi olmasıdır. Blockchain ilk olarak Bitcoin işlemlerini işlemek için tasarlanmıştır, ancak daha sonra çok çeşitli kripto para birimlerini ve sanal paraları işlemek için kullanılmıştır.

Özetle blockchain, işlemlerin gerçekleştirilmesi için basitlik, güvenlik ve şeffaflık sunmaktadır.

Blockchain ve ödemeler

Ödemeler, özellikle sınır ötesi ödemeler olmak üzere blok zinciri için en güçlü kullanım alanlarından biri haline gelmiştir. Bu ödemelerin işlenmesi, bankalar ve takas odaları da dahil olmak üzere potansiyel olarak uzun bir aracılar zincirinin dahil olması ve her birinin bir ücret alması nedeniyle hem yavaş hem de maliyetli olabilir. Dolayısıyla, ödeme sağlayıcılarının birbirleriyle doğrudan anlaşarak hem zamandan hem de paradan tasarruf edebilecekleri bir blok zinciri platformunun cazibesi ortaya çıkmaktadır. Buna ek olarak, Blockchain'in fikir birliği niteliği, ödeme sağlayıcılarının önemli arka ofis verimliliği ve maliyetleri elde edebileceği anlamına gelir. Çünkü günümüzde oyuncular birbirleriyle yaptıkları işlemleri kaydederken sık sık hata yapabilmekte ve bu da daha sonra araştırılması gereken mutabakat kopukluklarına yol açmaktadır. Blockchain platformlarında tüm işlemler önceden kararlaştırılır ve bu nedenle hata için bir kapsam yoktur. Son olarak, düzenleyicilerin dolandırıcılık ve yaptırımların izlenmesi açısından özellikle çekici bulacağı tüm işlemlerin eksiksiz ve şeffaf bir denetim izi olacaktır.

Zorluklar

• Çok sayıda blok zinciri odaklı ödeme girişimi olsa da (bir sonraki bölüme bakınız) bunların hiçbiri henüz ölçeğe ulaşmamıştır. Büyük ödeme oyuncuları geleneksel altyapıları kullanmaya devam etmekle birlikte, bazılarının kendi blok zinciri girişimleri bulunmaktadır.
• Piyasada çok sayıda Blockchain platformu var, ancak çoğunlukla birbirleriyle birlikte çalışamazlar. Bu, aynı platformda olmadıkları sürece şirketlerin birbirleriyle ödeme alışverişinde bulunmalarını çok zorlaştırıyor. Çeşitli standart kuruluşları bu sorunu çözmeye çalışıyor.
• Ödeme sağlayıcıları birbirleriyle kripto ve tokenize ödemeleri takas edebilirken, bu ödemelerin gerçek dünyada finanse edilmesi gerekir. Tipik olarak bu, bir sağlayıcının bir banka hesabına nakit para yatırması ve ardından bunu bir kripto paraya/token'a çevirmesi gerektiği anlamına gelir.
• Blok zinciri platformlarının genellikle eski arka ofis platformlarına entegre edilmesi gerekecektir. İşlemlerin bu platformlara da kaydedilmesi gerekecektir.

Blockchain ödemeleri kullanım örnekleri

• Ripple, 300'den fazla müşterisi olan ve 40'tan fazla para biriminde ödeme hizmetleri sunabilen bir blok zinciri ödeme sağlayıcısıdır. Ödeme sağlayıcıları "Ripple Net" platformunu kullanarak saniyeler içinde birbirleriyle ödeme alışverişinde bulunabilirler. Likidite ya ödeme sağlayıcısı tarafından banka hesaplarından temin edilir ya da Ripple'ın yarattığı kripto para birimi olan "XRP" kullanabilirler. Ödeme sağlayıcıları kendi para birimlerini XRP ile değiştirebilirler.
• Yaklaşık 20 banka ve borsadan oluşan Fnality, "Utility Settlement Coin' (USC) olarak bilinen kendi sanal parasını yarattı. Üyeler bu madeni parayı birbirleriyle döviz ve diğer işlemleri gerçekleştirmek için kullanacak ve her bir madeni para ilgili üyenin merkez bankası hesabındaki nakitle tamamen desteklenecek. Bu, sanal madeni paranın değerini nakit veya menkul kıymetler gibi "gerçek" bir varlıktan aldığı "stabilcoin" için iyi bir örnektir. Fnality 2020 yılında beş ilk para birimiyle faaliyete geçmeyi planlıyor.
• Ayrıca bir stabilcoin olan Libra, ilk etapta Facebook tarafından bankasızlar için bir ödeme hizmeti sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Bir blok zinciri platformuna dayanan Libra, bireylerin Libra sanal paralarını tutmak için kullanılabilecek sanal cüzdanlar açmasına olanak tanır. Madeni paralar yerel bir para biriminden takas yoluyla elde edilir ve kullanıcılar cüzdanlarını akıllı telefonlarında tutabilir ve buradan diğer kullanıcılara Libra madeni para ödemeleri yapabilirler. Facebook'un kendisi, tüm sabit paraların her ulusal yargı alanında bir nakit rezervi ve kısa vadeli menkul kıymetler ile desteklenerek her zaman kullanılabilir olmasını sağlar.
• Merkez Bankası Dijital Para Birimleri (CBDC'ler). Bu yeni gelişme nihai stabilcoin olarak görülebilir. Dünyanın bazı merkez bankaları, diğer işlevlerinin yanı sıra nakde alternatif olabilecek yerel para birimlerinin dijital bir versiyonunu çıkarmayı düşünüyor. Bazı ülkelerde nakit paranın azalması, özel stabilcoin girişimlerinden algılanan tehdit ve sınır ötesi ödemelerin verimsizliği de dahil olmak üzere bir dizi faktör bunu yönlendiriyor. Henüz hiçbir CBDC başlatılmamış olsa da, BIS tarafından 2020 yılında 66 merkez bankası arasında yapılan bir anket, bunların %80'inin CBDC projeleri başlattığını ortaya koymuştur. Bir CBDC'nin piyasaya sürülmesinin hem yurt içi hem de sınır ötesi ödeme altyapıları üzerinde büyük bir etkisi olacaktır.